Ogórek

Ogórek jest warzywem chętnie uprawianym w naszych ogrodach warzywnych. I słusznie, ponieważ jego uprawa jest łatwa, a my dzięki niej możemy mieć świeże ogórki prosto z grządki i wspaniały surowiec na zimowe przetwory. Jadalną częścią ogórka są mniej lub bardziej wydłużone i różnej długości owoce, o skórce gładkiej lub pokrytej brodawkami, wypełnione nasionami. Uprawiane są również rośliny pozbawione nasion i nie wymagające zapylania, tak zwane odmiany partenokarpiczne. Kolor owoców ma różne odcienie zielonego - od bardzo ciemnozielonych po jasne, prawie żółte.

Wartość odżywcza ogórka nie jest wysoka, ale jest on ceniony za względu na zawartość związków o charakterze zasadowym, dzięki którym korzystnie wpływa na odkwaszenie organizmu. Ogórek w 96% składa się z wody. Jest niskokaloryczny, pomaga w usuwaniu nadmiaru wody z organizmu. Ogórki z własnego ogródka najlepiej spożywać ze skórką, gdyż ma ona najwięcej składników. Dzięki zawartości potasu ogórki są polecane przy wszelkich rodzajach chorób dróg moczowych, chorobach serca i reumatyzmie. Oprócz potasu, ogórki zawierają też magnez, miedź i mangan. Znajdziemy w nich również niewielkie ilości witaminy C, K i witamin z grupy B.

Ogórek ma właściwości orzeźwiające, gasi pragnienie, pięknie pachnie i równie dobrze smakuje. Można spożywać go na surowo, w postaci gotowanej, a także robić z niego pyszne przetwory na zimę. Świetnie nadaje się jako dodatek do kanapek, surówek i sałatek.

Dzięki swoim właściwościom regeneracyjnym jest stosowany w kosmetyce, ma działanie przeciwzmarszczkowe, odtruwające i rozjaśniające. Sok ze świeżych ogórków doskonale oczyszcza skórę. Zalecany jest nawet dla skóry wrażliwej.

Uprawa

Ogórek jest rośliną jednoroczną. Uprawiamy go siejąc nasiona wprost do gruntu lub z rozsady. Oprócz upraw gruntowych, ogórek często jest sadzony w tunelach lub szklarniach. Możemy uprawiać odmiany wczesne i średnio wczesne. Jest uprawiany jako plon główny. Przed jego wysiewem wiosną grządkę wykorzystujemy na uprawę warzyw wczesnych, o krótkim okresie wegetacji, takich jak rzeżucha, szpinak, rzodkiewka czy sałata.

Ogórek ma wysokie wymagania dotyczące gleby, temperatury i wilgotności. Lubi miejsca ciepłe, słoneczne, gleby żyzne, bogate w próchnicę. Źle rośnie w zacienieniu, nie można więc uprawiać go w sąsiedztwie drzew i krzewów owocowych. Jest też wrażliwy na wiatry, do jego uprawy dobrze jest więc wybrać miejsca osłonięte.

Zmianowanie

• Zmianowanie ze względu na wymagania pokarmowe roślin: ogórek ma wysokie wymagania pokarmowe, uprawiamy go więc po roślinach o średnich wymaganiach pokarmowych.
• Zmianowanie według pokrewieństwa roślin: należy do rodziny dyniowatych, nie sadzimy go więc po innych warzywach z tej rodziny.
• Zmianowanie według podziału na rośliny korzeniowe, liściowe, kwiatowe, owocowe i nasienne: jest rośliną owocową, sadzimy go więc na kwaterze po roślinach kwiatowych.
• Zmianowanie ze względu na rośliny korzeniące się płytko i głęboko: ogórek korzeni się płytko, powinien więc rosnąć na stanowisku po roślinach korzeniących się głęboko.

Uprawa współrzędna

W uprawie współrzędnej dobrym sąsiedztwem dla ogórka są fasola, groch, kapusta, kalarepa, sałata, buraki, selery, szpinak, koper cebula i kukurydza cukrowa. Źle rośnie w towarzystwie ziemniaków, rzodkiewki i pomidorów.

Siew i sadzenie

Siew do gruntu

Ogórki najczęściej uprawiane są z siewu nasion bezpośrednio na grządkę. Nie należy się jednak za bardzo z nim spieszyć, ponieważ wiosną zdarzają się niekorzystne dla nich ochłodzenia. Nasiona wysiewać najlepiej wtedy, gdy temperatura gleby na głębokości 10 cm osiągnie około 12°C. Najszybciej kiełkują w wilgotnej i ciepłej glebie, wtedy ich wschody są równomierne. Zwykle możemy siać ogórki już w pierwszej połowie maja, jednak jest to uzależnione od temperatury gleby.

Uprawa z rozsady

Uprawa z rozsady jest bardziej pracochłonna, ale przyspiesza zbiór owoców o 2-3 tygodnie. Rozsadę najlepiej przygotować od razu w doniczkach lub wielodoniczkach, bo ogórki źle znoszą przesadzanie. Nasiona siejemy w drugiej połowie kwietnia. Do kiełkowania nasiona potrzebują światła i temperatury 20-25°C. Do doniczek wypełnionych w 2/3 substratem torfowym wysiewamy po dwa nasionka, a po wschodach słabszą roślinkę usuwamy i dosypujemy ziemi do góry doniczki, co wpływa korzystnie na rozwój systemu korzeniowego rośliny. Rozsada jest gotowa na wysadzenie do gruntu po około 4 tygodniach, zwykle w drugiej połowie maja. Rośliny powinny mieć po kilka liści i wysokość około 15-25 cm. Tydzień przed wysadzeniem dobrze jest zahartować sadzonki, ograniczając podlewanie i wystawiając je na zewnątrz w ciągu dnia. Ogórki z rozsady sadzimy w rządkach nieco dalej od siebie niż przy metodzie z siewu - co 20-30 cm. Po posadzeniu rośliny podlewamy.

Metody uprawy

Uprawa płaska

Jest najpopularniejsza w naszych ogródkach warzywnych. Jest też najprostsza. Ogórki potrzebują wtedy dużo miejsca do rozrastania się, więc rzędy powinny być daleko od siebie - około 120 - 130 cm. Siejemy je najlepiej gniazdowo - co 15 cm, po 2-3 nasiona w punkcie, na głębokość około 2 cm.

Uprawa pionowa

Jest alternatywą uprawy płaskiej. Jest ona dosyć mało popularna w naszych ogródkach warzywnych, a ma wiele zalet:

• lepsze wykorzystanie miejsca
• lepsza zdrowotność roślin, dzięki lepszemu przewietrzaniu roślin i szybszemu wysychaniu po deszczu
• możliwość nawadniania bez zraszania roślin
• lepsze zapylanie kwiatów przez owady
• dobry dostęp światła do wszystkich części roślin
• łatwy zbiór owoców (są lepiej widoczne, nie trzeba się schylać)
• owoce są czyste, bo nie leżą na ziemi

Aby uprawiać ogórki tą metodą, należy ustawić konstrukcję, której podstawą są dwa drewniane słupki o wysokości około 2,5 m, wbite w ziemię na głębokość około 60 cm. Pomiędzy nimi rozciągamy poziomo dwa sznurki lub druty, jeden na górze, drugi na dole. Rośliny prowadzimy wzdłuż pionowych sznurków, przywiązanych do sznurków poziomych. Zamiast sznurków można również użyć siatki o dużych oczkach 15x15 cm. Rośliny prowadzone w ten sposób wymagają cięcia - usuwamy wszystkie pędy boczne i ich kwiaty do wysokości około 50 cm. Powyżej jednego metra skracamy wszystkie pędy boczne za trzecim liściem. Na wysokości powyżej jednego metra rośliny rosną już naturalnie, bez cięcia.

Jest to metoda bardziej pracochłonna i wymagająca, niż uprawa na płasko, ale warta wypróbowania. Należy jednak pamiętać, by uprawę prowadzić w zacisznym i osłoniętym od wiatru miejscu.

Uprawa pod osłonami

W naszych ogródkach dość często ogórki uprawiane są w tunelach i szklarniach. Taka uprawa pozwala na wcześniejszy niż z gruntu zbiór owoców i wydłuża okres wegetacji. Ogórki lubią dużą wilgotność powietrza, a uprawa w tunelach pozwala nam na utrzymanie jej na odpowiednim poziomie. Zaletą takiej uprawy jest też to, że znacznie rzadziej zapadają one na choroby grzybowe niż te rosnące pod gołym niebem.

Przy uprawie w tunelu wykonujemy w większości te same zabiegi pielęgnacyjne i stosujemy te same zasady, co przy uprawie odkrytej. Należy również stosować zmianowanie, a jeśli nie mamy takiej możliwości, należy co kilka lat przestawić tunel w inne miejsce lub wymienić w nim glebę na głębokości 20-25 cm.

Zwykle ogórki w szklarni czy tunelu uprawiamy metodą pionową. Możemy również uprawiać odmiany przeznaczone do szklarni, tak zwane ogórki szklarniowe, które na odkrytych grządkach nie urosną.

Nawożenie ogórków

Ogórek ma wysokie wymagania pokarmowe, zarówno w stosunku do azotu, jak również potasu i fosforu. Każdy nawóz stosowany przed wegetatywnie należy dobrze wymieszać z wierzchnią warstwą gleby za pomocą szpadla lub wideł. W trakcie sezonu wskazane jest nawożenie pogłówne.

pH gleby

Najlepsze dla ogórka to 6,5 - 7,0. Dobrze jest przed uprawą zbadać je za pomocą kwasomierza i w miarę potrzeb zakwasić lub odkwasić. Pamiętajmy jednak, że wapnowania gleby, które zwykle stosujemy, aby glebę odkwasić, nie należy przeprowadzać w tym samym roku, co siew, bo ogórek nie lubi gleby świeżo wapnowanej.

Nawozy organiczne

• kompost - jak nawozić rośliny kompostem,
• wermikompost,
• nawóz humsowy - na rynku dostępnych jest wiele produktów np. Biohumus, Rosahumus, Humus Active czy BlackJak,
• nawozy zielone - przeczytaj jakie rośliny należy stosować na zielony nawóz,
• obornik przekompostowany - ogórki możemy uprawiać w pierwszym roku po oborniku oraz obornik suszony lub granulowany.

Nawozy mineralne

Jednoskładnikowe

Przy tym rodzaju nawożenia wskazane jest zbadanie poprzez analizę chemiczną, ilości poszczególnych składników pokarmowych (mikro- i makroelementy) w glebie, żeby dostarczyć roślinie dokładnie tego, którego im brakuje.

Wieloskładnikowe

Ogórek jest rośliną częściowo tolerująca chlorki, stosujemy więc nawozy ich nie zawierające lub z obniżoną ich zawartością. Jest natomiast siarkolubny, stosujemy więc nawozy zawierające siarkę. Warto stosować nawozy mineralne przeznaczone specjalnie dla ogórków, z odpowiednio dobranymi proporcjami składników. Kliknij aby przeczytać o nawozach mineralnych wieloskładnikowych.

Pielęgnacja ogórków

Okrywanie agrowłókniną

Jest wskazane w pierwszym okresie uprawy, ponieważ chroni wysiane lub posadzone rośliny przed wiosennymi przymrozkami. Przyspiesza również wzrost i plonowanie roślin. Agrowłókninę należy jednak bezwzględnie zdjąć na początku kwitnienia ogórka, ponieważ stanowiłaby przeszkodę dla owadów zapylających.

Ściółkowanie

Ogórki można ściółkować czarną agrowłókniną lub agrotkaniną, co zabezpiecza grządki przed wzrostem chwastów, a także przed utratą wilgoci. Powoduje też lepsze ogrzewanie się gleby.

Spulchnianie gleby

Jest wskazane przy uprawie ogórków i korzystnie wpływa na plony, jednak pamiętajmy, aby kultywator prowadzić dosyć płytko, na głębokość nie większą niż 2-3 cm, żeby nie uszkodzić korzeni ogórka.

Odchwaszczanie

Jest wrażliwy za zachwaszczenie, zwłaszcza w pierwszym okresie uprawy, należy wiec regularnie usuwać chwasty, wyrywając je ręcznie lub za pomocą motyczki czy pazurków. W uprawie płaskiej rozrastające się ogórki z czasem same hamują wzrost chwastów poprzez cieniowanie i przygniatanie ich masą pędów, liści i owoców.

Podlewanie

Ogórek ma płytki system korzeniowy, a wytwarza dużą masę zieloną, wymaga więc wilgotnego podłoża i intensywnego podlewania. Najwięcej potrzebuje jej w okresie kwitnienia i wiązania owoców. Ogórki trzeba podlewać systematycznie, ponieważ na nieregularne podlewanie reagują zrzucaniem zawiązków, mimo obfitego kwitnienia. Nie można ogórków podlewać zimną wodą, ponieważ powoduje to zahamowanie wzrostu i również opadanie zawiązków.

Zasady podlewania roślin ogrodowych

Zbiór i przechowywanie

Ogórki zwykle możemy zacząć zbierać już w lipcu, a zbiór w zależności od odmiany może trwać do końca sierpnia - początku września. W czasie plonowania ogórki szybko rosną, najlepiej więc przeglądać je codziennie i zbierać w miarę dorastania, bo częsty zbiór korzystnie wpływa na wytwarzanie się kolejnych zawiązków i dorastanie owoców. Ogórki powinny być przeznaczone do bieżącego spożycia, ponieważ źle się przechowują. Przetwory z ogórków ( kwaszenie, konserwowanie, sałatki) również najlepiej przygotowywać w dniu zbioru. Jeśli jednak chcemy przechować ogórki przez kilka dni, umieśćmy je w chłodnym miejscu, na przykład w piwnicy. Maksymalny okres przechowywania to 7 dni. W profesjonalnych chłodniach, w temperaturze od 1 do 2°C i przy wilgotności 80 - 90% ogórki można przechowywać przez 10-20 dni.

Choroby i szkodniki

Zmianowanie i uprawa współrzędna mają korzystny wpływ na ogórki i w dużym stopniu chronią je przed szkodnikami i chorobami. Jednak mimo to mogą się one pojawiać, a wtedy możemy walczyć z nimi za pomocą różnego rodzaju środków naturalnych i chemicznych, zawsze przestrzegając zaleceń podanych przez producenta na etykiecie. Do najczęstszych chorób i szkodników ogórka należą:

Choroby:

• zgorzel siewek
• mączniak prawdziwy dyniowatych {mączniak prawdziwy}
• mączniak rzekomy dyniowatych {mączniak rzekomy}
• parch dyniowatych
• szara pleśń
• mozaika ogórka
• alternarioza dyniowatych {alternarioza}
• zielona mozaika ogórka
• nekrotyczna plamistość liści
• wirusowa nekroza ogórka
• kanciasta plamistość liści ogórka
• czarna zgnilizna zawiązków i pędów roślin dyniowatych
• korynesporoza dyniowatych
• miękka zgnilizna korzeni i podstawy pędów
• olpidioza ogórka
• fuzaryjne więdnięcie
• fuzaryjna zgorzel dyniowatych
• czarna zgnilizna korzeni dyniowatych

Szkodniki:

• śmietka glebowa {śmietki}
• mączlik szklarniowy
• wciornastek szklarniowiec {wciornastki}
• wciorniastek tytanowiec {wciornastki}
• mszyca kruszynowo-ogórkowa {mszyce}
• śmietka kiełkówka {śmietki}
• mszyca ogórkowa {mszyce}
• mszyca brzoskwiniowa {mszyce}
• przędziorek chmielowiec {przędziorki}
• zmieniki
• skoczogonki
• rolnice
• pędraki
• przędziorek szklarniowiec
• wciornastek zachodni {wciornastki}
• wciornastek tytoniowiec {wciornastki}
• mszyca ziemniaczana smugowa
• miniarki
• ziemiórki
• rozkruszek korzeniowy