Rozmaryn

Rozmaryn pochodzi z górzystych wybrzeży Morza Śródziemnego. W naturalnych warunkach może osiągać 2-3 metry wysokości, w naszym kimacie dorasta do około 50-100 cm. Jest to zimozielony krzew o drewniejących łodygach. Jego liście przypominają igły - są krótkie, skórzaste, ciemnozielone na wierzchu, a szare lub białe od spodu. Kwiaty rozmarynu mogą być białe lub niebieskie, są miododajne. Rozmaryn ma wiele właściwości leczniczych, jest również stosowany w kuchni jako roślina przyprawowa. Ma charakterystyczny, intensywny zapach, ponieważ zawiera duże ilości olejków eterycznych. W jego skład wchodzą również flawonoidy, garbniki, kwasy fenolowe. Rozmaryn korzystnie wpływa na kondycję psychiczną i fizyczną, wspomaga system nerwowy, wzmacnia pamięć. Poprawia trawienie, pobudza apetyt, a w postaci naparu jest środkiem żółciopędnym. Rozmaryn można również dodawać do kąpieli rozgrzewających, pomaga wtedy w bólach mięśniowych i stanach reumatycznych. Podobnie działa olejek eteryczny z rozmarynu, który można stosować do leczenia kontuzji czy skręceń, wcierając go w obolałe miejsca. W kosmetyce rozmaryn jest dodawany do kąpieli i balsamów, ponieważ działa odświeżająco, tonizująco i oczyszcza skórę. W kuchni możemy stosować zarówno rozmaryn świeży, jak i suszony. Świetnie nadaje się do potraw mięsnych, do ryb, ale może być używany także do sałatek, zup lub marynat.

Uprawa

W naszym klimacie rozmaryn w ogrodzie zwykle jest uprawiany jako roślina jednoroczna, ponieważ jest wrażliwy na niskie temperatury i nie zimuje w gruncie. Jeśli chcemy krzak rozmarynu uprawiać przez wiele lat, zimą musi on być przechowywany w pomieszczeniu, latem zaś może być wystawiony do ogrodu. Rozmaryn bardzo lubi ciepło, źle znosi niskie temperatury. Najlepiej rośnie na glebach lekkich, szybko nagrzewających się, wapiennych. Dobrze czuje się na ciepłym, słonecznym, osłoniętym od wiatru stanowisku. Lubi glebę umiarkowanie wilgotną, ale nie toleruje stojącej wody, która może powodować gnicie korzeni. Rozmaryn możemy uprawiać w różnego rodzaju pojemnikach, takich jak donice, skrzynki itp. Uprawiając rozmaryn w pojemniku, można dodać do podłoża pokruszone skorupki z jajek - tym domowym sposobem zapewnimy rozmarynowi odpowiedni, lekko zasadowy odczyn podłoża. Można też kupić gotowe podłoże o odpowiednim pH. Latem pojemniki z rozmarynem mogą stać na tarasie lub balkonie. Jeżeli chcemy posadzić krzew w ogrodzie, można roślinę zagłębić w gruncie wraz z pojemnikiem - wtedy łatwiej zabrać ją do domu na zimę.

Rozmnażanie

Rozmaryn można uprawiać z siewu i w ten sposób wyprodukowaną rozsadę wysadzać do gruntu, choć jest to dość trudne i pracochłonne, bo nasiona trudno kiełkują. Dużo prościej pierwszą roślinę po prostu kupić, a wtedy możemy później rozmnażać nasz rozmaryn wegetatywnie, przez sadzonki.

Siew i sadzenie

Jeżeli chcemy uprawiać rozmaryn z siewu, nasiona powinniśmy wysiać wcześnie, ze względu na długi okres kiełkowania. Zwykle wysiewamy je w marcu. Miejsce do produkcji rozsady powinno być ciepłe i dobrze nasłonecznione. Nasiona wysiewamy na głębokość około pół centymetra, po dwie - trzy sztuki, do pojemników o wielkości 6-8 cm. Gleba powinna mieć neutralny lub lekko zasadowy odczyn, powinna też być stale lekko wilgotna. Gdy sadzonki podrosną, należy je przepikować.

Sadzonkowanie

Rozmnażanie przez ukorzenianie sadzonek jest w przypadku rozmarynu dosyć proste i zwykle się udaje. W tym celu z rośliny macierzystej należy oderwać około 10-20 centymetrowe gałązki, z 6-8 parami liści. Dolne listki usuwamy, a sadzonki umieszczamy w wilgotnym piasku, zagłębiając je aż po pierwszą nie oberwaną parę liści. Sadzonki ukorzeniają się po około ośmiu tygodniach. Wtedy należy usunąć wierzchołkowe części pędów, żeby sadzonki się rozkrzewiły. Zabieg ten nazywamy uszczykiwaniem.

Pielęgnacja

Rozmaryn nie wymaga wielu zabiegów pielęgnacyjnych i jest rośliną raczej łatwą w uprawie.

Podlewanie

Od wiosny do jesieni wymaga umiarkowanego podlewania. Roślina znosi lekkie przesuszenie, należy jednak uważać, aby jej nie przelać, ponieważ może to spowodować gnicie korzeni.

Nawożenie

Rozmaryn nie wymaga intensywnego nawożenia, jednak jeśli słabo rośnie, w miarę potrzeb możemy zasilać go od wiosny do jesieni odpowiednim dla niego nawozem. Do wyboru mamy nawozy organiczne, organiczno-mineralne i mineralne. Na rynku ogrodniczym dostępne są specjalne nawozy do ziół, możemy więc skorzystać właśnie z nich.

pH gleby

Najlepsze dla rozmarynu jest pH gleby zbliżone do obojętnego lub nawet lekko zasadowe. Przed sadzeniem warto sprawdzić pH gleby za pomocą kwasomierza i doprowadzić je do poziomu optymalnego dla prawidłowego wzrostu i rozwoju rozmarynu. Warto również sprawdzać pH w trakcie uprawy i w miarę potrzeby zakwaszać lub odkwaszać podłoże. Jeżeli gleba jest zbyt kwaśna, stosujemy nawozy wapniowe, żeby ją odkwasić. Jeśli jest zbyt mocno zasadowa, używamy nawozów zakwaszających, żeby obniżyć pH.

Przesadzanie

Uprawiając rozmaryn w pojemniku, trzeba co roku przesadzać go do nieco większego pojemnika, o rozmiarze większym o około centymetr lub dwa. Najlepiej przesadzić rozmaryn w marcu lub zaraz po kwitnieniu krzewu.

Przycinanie

Nie jest koniecznością, ale możemy przycinać krzew, jeśli chcemy, by miał ładny, zwarty pokrój i żeby gałązki mogły się rozkrzewiać.

Zimowanie

Przed pierwszymi przymrozkami, zwykle we wrześniu, należy przenieść rozmaryn do pomieszczenia. Przechowujemy go tam do maja. Najlepsza temperatura dla przechowywania rozmarynu to 5-10 stopni Celsjusza.

Zbiór i przechowywanie

Świeże listki do bieżącego spożycia możemy zbierać przez cały okres wegetacji rozmarynu. Listki do suszenia zbieramy z gałązek w czasie kwitnienia krzewu lub zaraz po przekwitnięciu. Można również zrywać całe, niezdrewniałe wierzchołki pędów. Najlepiej suszyć je w ciepłym, przewiewnym, zacienionym miejscu. Dobrze wysuszone listki mają kolor zielonoszary, a smak lekko gorzkawy. Suszony rozmaryn przechowujemy w szczelnie zamkniętym pojemniku, najlepiej szklanym, w ciemnym miejscu. Gałązki rozmarynu można również mrozić.